“Bặt dứt tư tưởng”
Hỏi: Thưa thầy, ông Eckhart tolle có câu, “sự tịch tịnh tâm linh thức tỉnh ra khỏi giấc mơ suy tư trong đầu mình chính là tánh biết”. Vậy tánh không hay tướng không mà ông nói là bản chất của tánh biết phải không?
– “Tịch tịnh tâm linh” có hai trường hợp:
1. Bặt dứt tư tưởng: Nói theo Krishnamurti “bặt dứt tư tưởng” là lúc tâm hoàn toàn rỗng lặng thì tánh biết tự chiếu sáng.
2. Không cần bặt dứt tư tưởng: Dẫu khi tư tưởng vẫn cứ khởi nhưng tánh biết vẫn trong sáng có thể tuệ tri sự sinh diệt của từng tư tưởng.
Tánh biết đương nhiên chiếu sáng khi tướng biết vắng bặt mọi tư tưởng, nhưng thực ra tánh biết vẫn soi chiếu ngay khi tư tưởng đang lăng xăng sinh diệt. Bặt dứt tư tưởng thì “Tâm địa nhược không tuệ nhật tự chiếu” là đúng. Nhưng khả năng của tánh biết còn cao hơn nữa là có thể thấy được mọi trạng thái của tâm (tướng biết), như trong kinh Tứ Niệm Xứ đức Phật dạy khi tâm có tham, sân, si thấy có tham, sân, si; khi tâm không tham, sân, si thấy không có tham, sân, si; khi tâm động thấy động, khi tâm định thấy định; khi tâm trói buộc thấy trói buộc, khi tâm giải thoát thấy giải thoát v.v… Cho nên, không cần phải ở trong điều kiện “tịch tịnh tâm linh” hay “bặt dứt tư tưởng” mới thấy, mà tánh biết có khả năng thấy tướng biết ngay khi nó đang hoạt động bình thường. Eckhart tolle thường nhấn mạnh đưa tâm trở về an trú hiện tại, điều này là rất cần nhưng đó mới là tâm tịnh hoặc cao nhất là tri kiến thanh tịnh vẫn còn là trạm xe cuối, cần một bước nhảy nữa mới vào được thành tánh biết chói sáng.
Trường hợp của Ngọa Luân với Ngài Huệ Năng cho thấy rõ hai mức độ nêu trên:
“Ngọa Luân hữu kỹ lưỡng,
Năng đoạn bách tư tưởng,
Đối cảnh tâm bất khởi,
Bồ đề nhật nhật trưởng.”
Có nghĩa rằng tài năng tu của ông Ngọa Luân là có thể bặt dứt mọi tư tưởng nên đối cảnh tâm không khởi nhờ vậy tuệ giác ngày mỗi tăng trưởng.
Ngài Huệ Năng vượt qua mọi điều kiện, chỉ thấy pháp tự nhiên:
“Huệ Năng một kỹ lưỡng,
Bất đoạn bách tư tưởng,
Đối cảnh tâm sổ khởi.
Bồ đề cánh ma trưởng”.
Huệ Năng không cần tài năng cắt đứt mọi tư tưởng, đối cảnh thì tâm khởi nhiều, mà bồ-đề (tuệ giác) vẫn không hề tăng giảm hay sinh diệt. Cách của Ngoạ Luân tu theo quan niệm thiền định giải thoát. Còn cách Ngài Huệ Năng là tu theo Kiến Tánh, giác ngộ Sự Thật như Vipassanā.